Cumhurbaşkanlığı seçimi gündemin sıcak konusu olduğundan, Cumhurbaşkanlığı ile ilgili görev, yetki ve seçimi hakkındaki konulara açıklık getirme gereği hissettim.
İlk defa Cumhurbaşkanını halk seçeceği için bu konuya her bireyin genel hatlarıyla hakim olması gerekmektedir.
Cumhurbaşkanı’nın Nitelikleri;
Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir.
Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir.
Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
Cumhurbaşkanı’nın Seçimi;
Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış güniçinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış güniçinde tamamlanır.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Bu sıfatla Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk Milleti'nin birliğini temsil eder; Anayasa'nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir.
Bu amaçlarla Anayasa'nın ilgili maddelerinde gösterilen şartlara uyarak yapacağı görev ve kullanacağı yetkiler şunlardır:
Yasama ile ilgili olanlar:
-
Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde açılış konuşmasını yapmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni gerektiğinde toplantıya çağırmak,
-
Yasaları yayımlamak,
-
Yasaları yeniden görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne geri göndermek,
-
Anayasa değişikliklerine ilişkin yasaları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak,
-
Yasaların, kanun hükmündeki kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü'nün, tümünün ya da belirli kurallarının Anayasa'ya biçim ya da esas yönünden aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açmak,
-
Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,
Yürütme alanına ilişkin olanlar:
-
Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek,
-
Başbakanın önerisi üzerine Bakanları atamak ve görevlerine son vermek,
-
Gerekli gördüğünde Bakanlar Kurulu'na Başkanlık etmek ya da Bakanlar Kurulu'nu Başkanlığı altında toplantıya çağırmak,
-
Yabancı devletlere Türk Devleti'nin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek,
-
Uluslararası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak,
-
Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Başkomutanlığını temsil etmek,
-
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullanılmasına karar vermek,
-
Genelkurmay Başkanı'nı atamak,
-
Milli Güvenlik Kurulu'nu toplantıya çağırmak,
-
Milli Güvenlik Kurulu'na Başkanlık etmek,
-
Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim ya da olağanüstü hal ilan etmek ve kanun hükmünde kararname çıkarmak, kararnameleri imzalamak,
-
Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek ya dakaldırmak,
-
Devlet Denetleme Kurulu'nun üyelerini ve Başkanını atamak,
-
Devlet Denetleme Kurulu'na inceleme, araştırma ve denetleme yaptırmak,
-
Yükseköğretim Kurulu üyelerini seçmek,
-
Üniversite rektörlerini seçmek,
Yargı ile ilgili olanlar:
-
Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini, Yargıtay CumhuriyetBaşsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyelerini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.
-
Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.
Cumhurbaşkanı'nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması durumlarında, görevine dönmesine kadar; ölüm, çekilme ya da başka bir nedenle Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda da yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığı'na vekillik eder ve Cumhurbaşkanı'na ilişkin yetkileri kullanır.
Cumhurbaşkanlığı makamının görev ve yetkilerinin çok geniş olduğunu görmekteyiz. Bu kadar yetki ve görev verilen makamın halkın kendi iradesini kullanarak seçmesi son derece doğru veönemlidir. Bundan dolayı ilk defa halkın seçeceği Cumhurbaşkanı çok büyük önem taşımaktadır. Seçimlerin milletimiz ve devletimizin için hayırlı olmasını temenni ediyorum.
