Kaza veya hastalık anında tıbbi müdahalelerin yanında kazazedeye psikolojik anlamda da yardımda bulunmak en az tıbbi yardımlar kadar önem taşır.
Yaşanılan olay herkesin nazarında aynı tepkileri doğurmayabilir. Hasta-yaralının psikolojisini anlayarak olay yerinde başlayan ve gerekirse sonrasında da devam eden insani ve destekleyici yardıma psikolojik ilkyardım denmektedir.Hastalığın ve olay yerinin şartlarına bağlı olarak, hasta-yaralının yaşamsal fonksiyonlarını devam ettirmenin yanında, kişiye sözle verdiğimiz destekte, olay sonrası yaşam kalitesini pozitif yönde etkileyebilir. Psikolojik ilkyardımın temel prensipleri "bak-dinle-bağ kur" şeklinde özetlenebilir.
Olay yerinin güvenli hale getirilmesi hem bizlerin sağlığı açısından, hem de kazazedenin kendini güvende hissetmesi için en önemli detaylardan biridir. Tramvaya uğramış kişi, içinde bulunduğu ruhsal sebepler dolayısıyla kendini güvende hissetmeyebilir. Bu durumda aynı zamanda kişinin veya kişilerin temel ihtiyaçlarının belirlenmesi ve karşılanması da oldukça önemlidir. Aynı zamanda olay yerinde kendi sağlığımızı da tehlikeye atacak durumlara asla fırsat vermemeliyiz. Derslerimizde öğretilen ilkyardımın temel uygulamaları arasında birince sırada "koruma" ilkesi yer almaktadır.
Dinlemek ise karşımızdaki kazazedenin durumunu ve derdini anlayabilmemiz için önemli bir diğer prensiptir. Bakıldığında iletişim kurmanın ilk basamağı olarak da gösterilebilir. Travma yaşamış bir kişinin bir şeyleri anlatması için zorlamak yanlış bir hamledir. Soru sorarak dinlemek, çok daha rahatlatıcı bir etkiye sahiptir. Konuşmak istemeyen kazazedeyi ise zorlamadan yanında sessiz kalmak ama güven sağlamak doğru olacaktır.
Nasihat vermek veya yaşanılan eski tecrübelerden bahsetmek, durumu iyileştirmekten çok kişinin ruh halini daha çok negatife çevirebilir. Kazazedeye karşı ilgili ve dikkatli olduğunuzu belli etmek, sakin ve nazik davranmak önemlidir. Asla önyargılı olmamak ve verilen tepkilere sakin kalmak gerekir. Kişi, yaşadığı olay karşısında farklı tepkiler verebilir. Kişi her ne kadar kötü durumda olursa olsun, asla fark ettirilmemeli, fiziksel yaralanmalarının derecesi kendine gösterilmemelidir. Bunun yanı sıra kendinizi tanıtarak yardımda bulunmak istediğinizi söyleyerek de güven veriyor olmanız, kazazede ile aranızda bağ kurulmasına daha çok destek verecektir. Kazazedenin kötü görüntüleri, sesleri, kokuları fark etmemesi için önemler alınmalıdır. Veya yaptığınız veya yapacağımız müdahale hakkında bilgi veriyor olmanızda, kişinin size güven duymasını arttıracaktır.
Aslına bakıldığında fiziksel durumlara müdahale ederken göstermemiz gereken soğuk kanlı ve sakin duruşumuzun, psikolojik ilkyardım sırasında da devam ediyor olması gereklidir.
Olay yerinin şartları her zaman değişiklik gösterebilir. Aklımıza gelebilecek birçok olay senaryosu kurabiliriz. Bunlar deprem, yangın, doğal afetler, trafik kazaları, savaş, terör veya hastalık anları olabilir. Söylendiği zaman bile insani olarak korku duymamızı sağlayan bu olayların hayatın gerçeği olduğunu kabul ederek yaşamak; ama gerçekleştiğinde de neler yapılması gerektiğini hem fiziksel hem de ruhsal olarak biliyor olmamız, vatandaşlık görevlerimiz arasında yer almaktadır.
Kaza sırasında bizlere ihtiyacı olan bir kişinin sadece elini tutarak bile yanında olduğumuzu hissettirebiliriz.
İlkyardım, ruhunda ihtiyacı olan temel bir ihtiyaçtır.
