“Özgürlük” kavramı üzerine konuşalım. “Özgürlüğünün sınırları nedir? Sorusu dahi kısıtlamaz mı?
Özgürlüğü, özgürlüğün sınırı mı olurmuş canım. Peki, sınır tanımayan özgürlük bir ihlâl, bir kaos olmaz mı? Bir paradoksun içinde yüzerken biraz da ahlak felsefesine doğru yüzelim.
“İnsan, ahlaki eylemlerinde özgür müdür?”
Kuralların olduğu yerde özgürlüğün esemesi okunmaz, toplumsal kurallar bu bağlamda toplumsal kurallar varsa eylemlerimizde özgür olmamız da tam manasıyla mümkün değildir.
Bunlarla beraber zaten evrendeki sıkı nedensellik ilişkisi yaptığımız her işin önceden belirlenmesine yol açar. Eylemlerimizi bu belirlenim, bu determinizm kuvvetle etkiler.
Hz. Âdem mi özgürdü, yoksa Şeytan mı?
Şeytan, (Allah’a) “beni sen azdırdın” dedi; o alçak ifrit, kendi yaptığını gizledi.
Âdem (a.s.) ise “nefsimize zulmettik” dedi; o bizim gibi Hakk’ın fiilinden gafil değildi.
Şeytan tüm eylemlerinin sebebi olarak iradesini yok sayarak Allah’ı görür. Âdem ise kendi nefsini, kendi iradesini. O halde şeytan özgür değil, Âdem ise özgürdür.
Bu konular daha önce de köşe yazılarımda da sıkça bahsettiğim “mutlak özgürlük “ kavramı ile ilişkili ve felsefi boyutta olan meselelerdir. Peki, Bireysel özgürlük var mı? Günlük yaşantımızda, ilişkilerimizde, iş ortamımızda, hukuk nezdinde. Vs ne kadar özgürüz ya da özgür müyüz?
Bazen bir babanın verdiği izin saatidir özgürlük,
Gazetecinin yazdığı kalemin ucundadır,
Bir polisin üniformasındadır,
Öğretmenin sunduğu teneffüsün içindedir,
Bazen başkasının sınırı kadardır,
Bazen de kendi sınırın, alabileceğin yol kadardır özgürlük.
Bir mahkûmun fikrinde olduğu gibi bir askerin de eylemindedir.
Bazen bir kılıcın ucunda, bazen de avcının pususunda.
Bir hekimin sözünde de olabilir, özgürlük.
Maske ile yasaklar ile dayatmalar ile de ölçülebilir özgürlük.
Bazen Silivri kadar yakın, bazen Sibirya kadar uzaktır özgürlük,
Kadir Şeker’ in cesaretinin bedelidir özgürlük,
Kim bilir belki de gerçekten “özünün gürlüğüdür” özgürlük,
En iyi ihtimalle; Sunulanlar arası seçim yapmak ise özgürlük, sunanın lütfu kadardır özgürlük.
Şimdi Söyle Abidin, şayet özgürlük yazdıklarımda ise çiz resmini görelim.
