Şanghay iş birliği örgütü ve Türkiye’nin konumu

Türkiye Avrupa Eğitim Ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı olarak 2011’ den beri yaptığımız Türk Halkı’nın AB’ ye bakışı araştırmasında da, Türkiye’nin AB’ ye karşı ne gibi alternatifleri olduğu sorulunca takriben %20’lik bir kitle Şanghay iş Birliği’ni ortak çalışacak bir örgüt olarak görüyor.

2001’ de nasıl kuruldu?

Çin’ in girişimleri ile oluşan Şanghay İş Birliği Örgütü 15 Haziran 2001’ de kurulmuş, esas olarak karşılıklı güvenlik örgütü olarak geçmektedir. Karşılıklı güvenlik anlamı, sınırların başkalarına karşı değil kendi arasında korunmasını içermektedir. Diğer ülkelerden gelecek saldırılara karşı Şanghay İş Birliği Örgütü’ nün fazla bir fonksiyonu yoktur. İlk önce Çin, Rusya, Kazakistan ve Tacikistan ile oluşan bu örgüte 2001’ de Özbekistan girmiş 2015’te de Hindistan ve Pakistan tam üyelik için müracaat etmiş bulunmaktadır.

18 ülke dolaylı etkileniyor

Bugün Şanghay İş Birliği Örgütü’ ne baktığımız zaman 6 üye, 6 gözlemci ve 6 diyalog partneri bulunmaktadır. Bu örgütün sayısal verilerine bakmakta yarar vardır. 6 kurucu ülkenin toplam nüfusu 1 milyar 573 sınırını aşmaktadır. Bu bugünkü AB ülkelerinin nüfusunun 3 mislidir. Gözlemci üyeleri kattığımız zaman, 6 ülkenin de nüfusu 1,602 milyondan oluşmaktadır.

Türkiye diyalog partneri

Son olarak bizimde içinde bulunduğumuz 6 diyalog partnerine bakarsak nüfus 110 milyon civarındadır. Toplam nüfusun 3,3 milyara yaklaştığını görmekteyiz. Resmi dilleri, Çince ve Rusça olan bu İş Birliği Örgütü, yılda 1 kere başkanlar düzeyinde toplanmaktadır. Güvenliğin dışında uzun vadede bir ekonomik serbest bölgede ön görülmüştür. 23 Eylül 2004’te bunun da kararı alınmıştır. Ortak bir bankanın kurulmasını özellikle ŞİA, İnterbank’ta kurulması planlanan örgütlerdir.

Hindistan, Pakistan 2017’ de üye

Kültürde iş birliği, güvenlikte iş birliği gibi çalışma alanlarının dışında enerji iş birliği de toplamda ön görülmüş fakat bugüne kadar 2006’ da imzalanan bu konuda fazla bir aktivite yapılmamış bulunmaktadır. ŞİA’nın geleceği önümüzdeki yıllarda özellikle 2017’ de Hindistan ve Pakistan’ın katılımı ile daha ayrı bir konum içine girecektir. ŞİA’nın en büyük özelliklerinden biri de, tüm üyelerinin neredeyse çok kültürlü üyelerden oluşmasından ortaya çıkmaktadır. Hindistan’ da en azından 6 ayrı grup yaşarken, İran İslam Cumhuriyetin de de etnik nüfusun %35’ i Faslılardan oluşurken diğerleri Azeriler, Türkmenler, Kaşgaylar, Afşarlar, Halaçlar yer almaktadırlar. Şu anda gözlemci statüsünde bulunan Moğolistan nüfus olarak en küçük ülkeyi oluşturmaktadır. Özbekistan yeni giren bir ülke olarak burada ağırlığını koymaya çalışırken, Rusya Federasyonu da bugün 143 milyonluk nüfusu ile ağırlığını ortaya çıkarmaktadır. En önemli çok kültürlü ulus Çin Halk Cumhuriyeti’dir. Toplam 56 etnik grubun yaşadığı Çin Halk Cumhuriyeti, bugün bu bölgenin en güçlü ülkesi konumunda bulunmaktadır.

Gazetemizin yazarı Büşra Şen’e yapılan haksızlıkları kınıyorum. Genç ve başarılı kadınlarımızın yanında olmalıyız. Önünü kesmek hatadır.

Prof. Dr. Faruk ŞEN HAKKINDA

Prof. Dr. Şen, Almanya’daki Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin başında olduğu dönemde, Avrupa’da yaşayan Türklerin sosyal ve ekonomik durumlarına ilişkin önemli araştırmalara imza attı, göçmenlerin sorunlarını uluslararası platformlarda dile getirdi. Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi, UNESCO Almanya Milli Komitesi ve Avrupa Birliği Kültürler Arası Diyalog Komisyonu (Anna Lindh Vakfı) gibi uluslararası kuruluşlarda aktif görev alan Şen, Türk-Alman ilişkilerine katkılarıyla tanınıyordu. Aynı zamanda Türkiye’de Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Parti Meclis Üyeliği görevinde bulunan Şen, çeşitli sivil toplum kuruluşlarında da görev aldı. Dost Beykoz Gazetesinde uzun süre köşe yazıları yazan Prof. Dr. Faruk Şen’in yaşamı boyunca aldığı ödüller arasında Türk-Alman Dostluk Ödülü (2005, Münih), Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti Onur Ödülü (1997) ve Federal Alman Onur Madalyası (2003) bulunuyor. 77 yaşında vefat eden Prof. Dr. Faruk Şen'in cenazesi, İstanbul Beykoz'daki Kanlıca Mezarlığı'nda toprağa verildi.