Oruç ve bitkiler

Bir kış boyunca bitkiler ölü gibidirler. Ölü bir kimse nasıl yiyip içemezse bitkiler de bu mevsim boyunca yiyip içemezler.

Kışın bitkiler yaprakları dökülmüş olduğu için fotosentez yapıp besinlerini sentezleyemezler. Yine kışın hava sıcaklığının düşmesinden dolayı topraktaki su donmuş ve hareketsiz hale gelmiştir. Bu yüzden bitkinin topraktan su ve besin alması imkânsız haldedir. Tüm bu sebeplerden dolayı bitkiler kış mevsimi boyunca bir şey yiyip içemezler. Tabiri caizse bu açlık onlar için iradi değil fakat zorunlu bir oruç olur.

Varlık alemi bir bütün olduğundan, bu bütünün bir parçası olan bitkiler de yer yüzünde geçerli olan kanunlara uymak durumundadırlar. Allah’ın “oruç tutun!” emrine bitkiler bizim gibi iradi değil fakat zorunlu olarak boyun eğerler diyebiliriz. Bu bir teşbihtir. Elbette bitkiler bizim gibi oruçla mükellef değildirler. Çünkü iradeleri yoktur.

Kış boyunca acıkan bitkiler Nisan-Mayıs yağmurlarına eşlik eden top gürlemesi gibi şimşek sesleriyle iftar edip, köklerinden öyle bir iştahla su içerler ve suyla karışık besinlerini alırlar ki, bu başka zamanlarda az görülür. Su ve besinler bitkinin kök ve damarlarından geçerek her tarafına yayılır.

İştah, beslenmede önemli bir faktördür ve insan için de geçerlidir. Çünkü iştahla içilen suyun ve alınan besinlerin daha lezzetli ve daha faydalı olduğu bilinmektedir. Bir kaide olarak, lezzetin derecesi açlığın şiddetine göredir. Bu hususta Büyük hekim İbni Sina şöyle demiştir: “Yediğin vakit az ye. Acıkmadan yeme”.

Şu ifadeler de dikkat çekicidir: “Kuru bir parça ekmek, tok olan kimselere, hususan zengin olsa, ondaki derece-i nimet anlaşılmıyor. Halbuki iftar vaktinde o kuru ekmek, bir mü’minin nazarında çok kıymetdar bir nimet-i ilahiye olduğuna kuvve-i zaikası (tat alma duygusu) şehadet eder.”¹ “Evet bir fakirin, kuru bir parça siyah ekmekten açlık ve iktisat vasıtasıyla aldığı lezzet, bir padişahın ve bir zenginin israftan gelen usanç ve iştahsızlık ile yediği en âlâ baklavadan aldığı lezzetten daha ziyade lezzetlidir.”²

Oruç hem bir ibadettir hem de bir sağlık kaynağıdır. Bir yıl boyunca sürekli çalışan vücut makinemizin istirahat ettirilerek bakıma alınmasıdır. Orucun sağlık açısından çok faydaları olduğu gibi, nimetlerin lezzetini anlamak açısından da insana yararları vardır.

Oruç, Allah’ın bize ihsan ettiği nimetlerin lezzetini tam idrak etmeye ve bunların şükrünü daha bir içten yaşamaya sebeptir. Yalnız unutmamak gerekir ki; oruç, sağlık kazanma niyetiyle değil, öncelikle Allah istediği için ve ona olan saygı ve teşekkür gereği tutulur.

Bitkilerden ibret alarak, akıl ve irade sahibi olan biz insanlar bu emre uymamız gerekmez mi? Belki de bitkilerdeki bu durum, kulluğunun hesabını elbette bir gün verecek olan insanoğlu için bir ibret ve örnek olsun diye takdir edilmiştir. Ta ki, bitkiler bile bir çeşit zorunlu oruç tutarlarken, insanlar kendilerine emredilmiş olan orucu hür iradelerini kullanarak tutmaları gerektiğini düşünsünler.

___________________________

1. Nursi, B. S., Ramazan risalesi, 2. Nükte, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını.

2. Nursi, B. S., İktisad risalesi, 5. Nükte, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını.

Prof. Dr. İsmail KOCAÇALIŞKAN HAKKINDA

İsmail Kocaçalışkan, Akademik, Bilim, Doğa Bilimleri kategorilerinde eserler yazmış bir yazardır. Başlıca kitapları alfabetik sırayla; Bitkiler Bize Neler Söyler?, Biyoistatistik, Doku ve Hücre Kültürü Teknikleri olarak sayılabilir. İsmail Kocaçalışkan kitapları; LP Akademi Yayınları, Nobel Akademik Yayıncılık aracılığıyla kitapseverlerle buluşmuştur. İsmail Kocaçalışkan tarafından yazılan son kitap "Biyoistatistik", Nobel Akademik Yayıncılık tarafından okurların beğenisine sunulmuştur. E-posta: [email protected] Eğitim Bilgileri Doktora, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi / Fen Bilimleri Enstitüsü, Moleküler Biyoloji Ve Genetik, Türkiye 2010 - Devam Ediyor Araştırma Alanları Yaşam Bilimleri, Bitki Biyolojisi, Bitki Fizyolojisi, Temel Bilimler Yönetilen Tezler Bursa Uludağ'ın Arabis drabiformis Boiss., Aubrieta olympica ve Erodium sibthorpianum Boiss. subsp.sibthorpianum endemik bitki türlerinin doku kültürü yöntemleriyle çoğaltılması, Ceviz yaprak özütleri ve juglon’un bazı mikroorganizmalar üzerine etkileri, Juglon’un kavun ve hıyarda bazı fizyolojik, biyokimyasal ve anatomik parametreler üzerine etkisi, Dormansi kırıcı yöntemlerin yabancı ot tohumları üzerine etkileri, Çam fidelerinin büyümesi üzerinde bazı süs bitkilerinin allelopatik etkileri, Çeşitli şiddetteki gök gürültüsü seslerinin tohum çimlenmesi üzerine etkileri, Juglon’un hıyar fidelerinde protein ve enzim parametreleri üzerine etkisi, Ceviz yapraklarından mevsimsel olarak elde edilen özütlerin tohum çimlenmesine etkileri, Juglon’un kavun fidelerinde protein ve enzim parametreleri üzerine etkisi, Kozalaklı bitkilerde amonyum ve nitrat beslenmesinin kozalaklı bitkilerde büyüme üzerine etkilerinin karşılaştırılması, Kütahya kaplıca sularının tohum çimlenmesi üzerine etkileri, Saponin’in buğday tohumlarının çimlenmesi üzerine olan etkilerinin polifenol oksidaz ve amilaz aktiviteleriyle ilişkisi, Çeşitli çözücülerde hazırlanmış ceviz yaprak özütlerinin tohum çimlenmesi ve fide büyümesi üzerine etkileri, Bazı allelokimyasal maddelerin Kütahya yöresinde yaygın yabancı otlar üzerine herbisit etkileri, YTÜ Davutpaşa Kampüsü Fen Edebiyat Fakültesi avlusundaki çamların kurumasında çimlerin allelopatik rolünün araştırılması, Ceviz yapraklarında Juglon ve toplam fenolik madde miktarlarındaki mevsimsel değişimin belirlenmesi, Düşük sıcaklık stresinin kışlık buğday ve karalahana yapraklarında çözünebilir ve apoplastik proteinler ile prolin ve klorofil üzerine etkileri, Fenolik allelokimyasalların mikroorganizmalar üzerine etkileri, Ceviz yaprak özütlerinin bazı tohumların çimlenmesi üzerine allelopatik etkileri, Yonca özütlerinin çimlenme üzerine allelopatik etkileri, Bitkilerin tuz stresine toleransında prolin'in fizyolojik rolü ve öneminin doku kültürü şartlarında araştırılması, Büyümeyi düzenleyici maddelerin bazı bitkilerde soğuğa dayanıklılık üzerine etkileri, Bazı tohumların çimlenmesi sırasında polifenol oksidaz enzim aktivitesindeki değişmeler,