Havadan, sudan

Üniversitede okurken Botanik hocamız dersinde bir bitkiden bahsetti. Arkadaşlar dedi, bu bitkinin adı “hava cıva otu” dur. Botanik adı “Alkanna” dır. Der demez sınıfta bir uğultu oldu. Bu ne biçim bitki? Bir işe yaramaz mı yani? Gibi soruların cevabını kendi aramızda fısıldaşarak bulmaya çalışmıştık. Çünkü halk arasında “hava cıva” değersiz, anlamsız, boş şey demek.  Cevabı bulamayınca tabi ki gözler hocaya döndü.

Hoca anlamıştı durumu. Dedi ki; arkadaşlar onun adının öyle olduğuna bakmayın siz. Köklerinden kırmızı renkli boya elde edilir ve dokumacılıkta kullanılır, yapraklarının bazı hastalıklarda tedavi edici özelliği vardır şeklinde çok sayıda faydasından bahsetti.

O zamandan aklımda kaldı bu kelime ve o zaman anlamıştım yaratılmışların içinde anlamsız ve boş bir şey olmadığını.

Dişe dokunmayan, ipe sapa gelmez, boş şeyler konuştuğumuzda; birisi sorsa, yahu ne konuştunuz aranızda öyle? “Ne olacak canım işte, havadan sudan şeyler” diye cevap veririz.

Acaba hava değersiz bir şey mi ki? Böyle deriz.

Bu soruyu en iyi cevaplayacak olanlar herhalde Covid 19’dan muzdarip olanlardır. Sanıyorum en iyi onlar bilir havanın kıymetini. Nefes almada çok zorlanan bir Covid-zedeye desek ki elimizde bir litre oksijen kaldı. Bunu sana vereceğiz ama karşılığında bütün malını mülkünü alacağız. Çekinmeden diyecek ki; feda olsun, yeter ki bir nefes alayım.

Kanuni Sultan Süleyman’ın meşhur sözü bunu çok iyi anlatır:

“Halk içinde yok muteber bir nesne devlet gibi,

Olmaya cihanda devlet bir nefes sıhhat gibi”

İnsan bir nefeste yaklaşık yarım litre havayı ciğerlerine alır. Bunun %22 si oksijendir. Bir insanın bir dakikada 15 nefes aldığını dikkate alırsak, bir insan günde 1700 litre oksijen kullanır. Dünyada bugün 8 milyardan fazla insan yaşadığına göre günde yaklaşık 15 trilyon litre oksijen tüketilir. Buna hayvanların, bitkilerin ve mikroorganizmaların kullandığı oksijeni ilave ettiğimizde bir günde tüketilen oksijen miktarı astronomik rakamlara ulaşır ve havadaki oksijen kısa zamanda tükenirdi.

Hâlbuki milyonlarca yıldır canlılar sürekli oksijen kullandıkları halde havadaki oksijen tükenmiyor. Bu nasıl oluyor?

Hiç kimse yarın oksijen tükenir de nefes alamazsam halim nice olur diye endişe etmiyor. Bu yüzden uykusu kaçmıyor.

Hava ve su gibi nimetler bir İhsan- ı İlahi olarak her tarafta yayılmış olduğundan ve sürekli bunlarla içli dışlı yaşadığımızdan ülfet ve alışkanlık sebebiyle kıymetlerinin farkında olmuyoruz.

Rabbimizin ihsan ettiği nimetler içinde en kıymetlisi havadır. Yani havadaki oksijendir.

Neden mi?

Ekmeksiz ve gıdasız aylarca yaşayabiliriz. Susuz bir hafta kadar yaşayabiliriz. Ama oksijensiz birkaç dakika ancak dayanabiliriz.  Eğer ekmeği para karşılığı aldığımız gibi havayı da parayla satın almak zorunda olsaydık ne kadar para ödemek gerekirdi?

İktisat ilminin temel prensiplerinden olan “arz-talep dengesi” ne göre piyasada bir ürün bollaştığında fiyatı ve değeri düşer, azaldığındaysa artar. Ancak bu hava meselesi bu prensibe sığmıyor; Her tarafta bol miktarda bulunduğu halde değerinden bir şey kaybetmiyor. Bir de Yüce Allah bedava vermiş ve kolayca ulaşalım diye her tarafa yaymış.

Bunlar üzerinde düşünülmesi gereken şeyler değil mi? Bir nefesçiği için bütün malı mülkü feda ettiğimiz havayı bir ömür boyu bedavaya soluyup duruyoruz.

Acaba mukabilinde bizden ne isteniyor diye hiç düşünmeyecek miyiz?

Prof. Dr. İsmail KOCAÇALIŞKAN HAKKINDA

İsmail Kocaçalışkan, Akademik, Bilim, Doğa Bilimleri kategorilerinde eserler yazmış bir yazardır. Başlıca kitapları alfabetik sırayla; Bitkiler Bize Neler Söyler?, Biyoistatistik, Doku ve Hücre Kültürü Teknikleri olarak sayılabilir. İsmail Kocaçalışkan kitapları; LP Akademi Yayınları, Nobel Akademik Yayıncılık aracılığıyla kitapseverlerle buluşmuştur. İsmail Kocaçalışkan tarafından yazılan son kitap "Biyoistatistik", Nobel Akademik Yayıncılık tarafından okurların beğenisine sunulmuştur. E-posta: [email protected] Eğitim Bilgileri Doktora, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi / Fen Bilimleri Enstitüsü, Moleküler Biyoloji Ve Genetik, Türkiye 2010 - Devam Ediyor Araştırma Alanları Yaşam Bilimleri, Bitki Biyolojisi, Bitki Fizyolojisi, Temel Bilimler Yönetilen Tezler Bursa Uludağ'ın Arabis drabiformis Boiss., Aubrieta olympica ve Erodium sibthorpianum Boiss. subsp.sibthorpianum endemik bitki türlerinin doku kültürü yöntemleriyle çoğaltılması, Ceviz yaprak özütleri ve juglon’un bazı mikroorganizmalar üzerine etkileri, Juglon’un kavun ve hıyarda bazı fizyolojik, biyokimyasal ve anatomik parametreler üzerine etkisi, Dormansi kırıcı yöntemlerin yabancı ot tohumları üzerine etkileri, Çam fidelerinin büyümesi üzerinde bazı süs bitkilerinin allelopatik etkileri, Çeşitli şiddetteki gök gürültüsü seslerinin tohum çimlenmesi üzerine etkileri, Juglon’un hıyar fidelerinde protein ve enzim parametreleri üzerine etkisi, Ceviz yapraklarından mevsimsel olarak elde edilen özütlerin tohum çimlenmesine etkileri, Juglon’un kavun fidelerinde protein ve enzim parametreleri üzerine etkisi, Kozalaklı bitkilerde amonyum ve nitrat beslenmesinin kozalaklı bitkilerde büyüme üzerine etkilerinin karşılaştırılması, Kütahya kaplıca sularının tohum çimlenmesi üzerine etkileri, Saponin’in buğday tohumlarının çimlenmesi üzerine olan etkilerinin polifenol oksidaz ve amilaz aktiviteleriyle ilişkisi, Çeşitli çözücülerde hazırlanmış ceviz yaprak özütlerinin tohum çimlenmesi ve fide büyümesi üzerine etkileri, Bazı allelokimyasal maddelerin Kütahya yöresinde yaygın yabancı otlar üzerine herbisit etkileri, YTÜ Davutpaşa Kampüsü Fen Edebiyat Fakültesi avlusundaki çamların kurumasında çimlerin allelopatik rolünün araştırılması, Ceviz yapraklarında Juglon ve toplam fenolik madde miktarlarındaki mevsimsel değişimin belirlenmesi, Düşük sıcaklık stresinin kışlık buğday ve karalahana yapraklarında çözünebilir ve apoplastik proteinler ile prolin ve klorofil üzerine etkileri, Fenolik allelokimyasalların mikroorganizmalar üzerine etkileri, Ceviz yaprak özütlerinin bazı tohumların çimlenmesi üzerine allelopatik etkileri, Yonca özütlerinin çimlenme üzerine allelopatik etkileri, Bitkilerin tuz stresine toleransında prolin'in fizyolojik rolü ve öneminin doku kültürü şartlarında araştırılması, Büyümeyi düzenleyici maddelerin bazı bitkilerde soğuğa dayanıklılık üzerine etkileri, Bazı tohumların çimlenmesi sırasında polifenol oksidaz enzim aktivitesindeki değişmeler,