Türkiye de son zamanlarda Faizsiz Finans meselesi daha çok gündeme gelmeye başladı.
Şu günlerde Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak beyin açıkladığı Ekonomik program çerçevesinde faizlerin düşürülmesi,üretimin artırılması,ekonominin canlandırılması,bankacılık sisteminin disiplin altına alınması,Türkiye Ekonomisinin daha ileriye götürülmesi, perspektifinde önümüzdeki zamanlarda Faizsiz Finansman konusu dahada önem kazanacak gibi görünmektedir.
Bu konu, bir doktora tezi çapında incelenmesi gerekecek öneme sahiptir ve bu alanda yapılan akademik çalışmalarda mevcuttur.Biz burada özet olarak bu mesele ile ilgili düşüncelerimizi aktarmaya çalışacağız.
Uygulamada ,Faizsiz Finansman iki temel nedenden dolayı tercih edilmektedir.Bunlardan birincisi Ekonomik sebebler , ikincisi ise Dini sebeblerdir.
Malum Kapitalist ekonomi anlayışında , faiz maliyete ilave edilen dolayısıyla maliyeti artıran bir unsurdur.Faizsiz sistem ise kar zarar ortaklığına dayanır ve maliyete ilave bir artış getirmez.Dini İnanclar açısından ise İslam a göre faiz haramdır.Müslüman olan kişiler ticaretlerinde helal haram hassasiyetinde olurlar.
Bir iktisadi düzen içerisinde finansal sistem önemli bir yer tutar.
Kapitalizm; mali gücü dar bir gruba aktarır ve güçlü finansal sistemle piyasayı destekler.Ama finansal güç haksız ve eşitsiz olarak faize dayanır ve durum toplumda yıkıcı etkiler meydana getirir.
Son durumda incelendiği zaman görülecektir ki, Faizin ekonomiden aldığı pay sürekli olarak artmıştır.Kapitalizmde girişimci sermayeden ayrılmış ve sermayenin geliri faiz olmuştur.Halbuki girişimcinin getirisi Kar olmalıdır.Sermayenin getirisi ise Faiz olarak lanse edilmiştir.Kapitalist sistem bölüşüm çevre gibi faktörleri yok saymıştır.Müreffeh toplum bu durumda meydana gelemez.
Marksizm ise; eşitliği önermesine rağmen, insanların çalışması mülkiyet edinmesi kazanması gibi fıtrata aykırı bir yapı geliştirmiş ,bu durum sürdürülemez hale gelmiştir.
Alternatif olarak islam iktisat sistemi ;ortaya konulup hem bölüşüm adalet hemde insan tabiatına uygun çalışmayı ve helal kazanmayı teşvik eden calışmalar yeterince uygulanabilirse, toplumlar için daha güzel sonuçlar ortaya çıkacağı görülecektir.
Bu nedenle ‘Faizsiz Finans Sisteminin’ geliştirilmesi daha önem kazanmaktadır.Bu sistem uygulamada iki sekilde islemektedir.Faizsiz Bankacılık ve Faizsiz Tasaruf Sistemi.
1-FAİZSİZ BANKACILIK SİSTEMİ;
Mevcut şartlarda oluşan hak ihlalleri, kapitalist ve sosyalist sistem problemleri zaten daha önceden var olan ,ancak cari ekonomik sistemlerin uygulaması yüzünden pek az uygulama imkanı olan İslam Ekonomik Sistem uygulamalarını gündeme getirmiştir.
Burada hareket noktası, islami prensiplere uygun bir bankacılık ve sigortacılık sistemini yürürlüğe koyabilmektir.Bankalar aracı kurumlardır. Mevcut kapitalist sistem bankacılık uygulamasında üreticiye kredi verilir, onun üretim faaliyetleri finanse edilir. Sonuçta, ödenen faiz kadar üreticinin maliyeti artar ,böylece malın fiyatı pahalılaşmış olur.
Ayrıca, üretici kar etsede zarar etsede bankanın alacağı faiz garanti edilmiş olduğu için banka faizini alır.
Halbuki ticari faaliyetlerde her zaman kar edilemez ,kar garantisi yoktur,risk vardır. Bazan da zarar edilir.Hatta iş hayatında cok tekrarlanan; Kar zarar kardeştir; sözü cok anlamlıdır. Yani; ticaret ve üretim risklidir.
İşte bu risk unsuru ,ticareti helal faizi haram yapmaktadır.
Aynı sekilde banka herhangi bir tüketiciye tüketim kredisi verir. Tüketici bu kredi karşılığında ana paraya ilaveten bir faiz öder.Bu da maliyeti artırır.Sonuçta, fiyatlarda bir şisme meydana gelir. Bu bankanın cebine girer ,dar gelirli kesimler bundan zarar görür.
İslami Finansta durum farklıdır.Mudaraba ,Musaraka gibi peşin alıp malı tüketiciye vadeli satma veya kar zarar ortaklığı olarak yapılan işe ortak olmak gibi uygulamalar mevcuttur.Burada Kredi taleb edenin eline para verilmez,ihtiyaç olan mal alım satımı yapılır işin içine muhakkak ticaret girer.
Türkiye de Faizsiz Bankacılık 1983 yılnda 70 sayılı kanun hükmünde kararname 90.maddeye göre faaliyete göstermeyebaşladı.
Bu Katılım Bankaları aşağıdaki isimleri taşımaktadır.
Albaraka Türk
Kuveyt Türk
Türkiye Finans (Anadolu Finans ve Family Finans birleşmesi sonucu kuruldu)
Ziarat Katılım
Vakfı Katılım
Emlak Katılım
Ayrıca ,Katılım Sigortaclığı Sistemi 20.09.2017 tarihinde 3018 sayılı resmi gazetede yayınlanan yönetmeliğe göre yürürlüğe girdi. Burada İslami Esaslara göre, sigortacılık yapılmaya calışılmaktadır.
2-FAİZSİZ TASARRUF SİSTEMİ;
Dünyada ,tasarruf bir ihtiyaç meselesidir.Yatırım için gerekli faktörlerden biriside sermayedir. Tasarruf ederek sermaye oluşumu sağlanır.Ümmetin inançları çerçevesinde ekonomik hayatı sürdürebilmesi için bir tasarruf sistemine büyük ihtiyacı vardır
Burada, Aracı olan Kurum bir ücret karşılığında tasarruf sahiplerini örgütler.Uygulamada genelikle ’ Ev yada Araba’ almak isteyen kişiler belli programlarla paralarını bir havuzda toplar. Bu havuzdaki para havuza katılanların ihtiyaç duyduğu şeyleri almak için kullanılır.
Türkiye de bu sistem sayesinde, 2018 yılnda 75.000. proje satılmış ve bunu değeri 9.000.000.000.lira olmuştur.
Ekonomide ve özellikle inşaat sektöründe piyasada daralma ve durgunluk göz önüne alındığında, bu rakamlar dikkate değer bir rakamlardır.
Gene buna göre Türkiye de Faizsiz Tasarruf yöntemiyle konut satışı, toplam satışın %10 civarındadır.
Tüketici için hem faizden kaçınmak ,hemde bankaların faizli kredilerinin kendilerine getirdiği maliyetler dikkate alındığı zaman bu sistem daha cazip olmaktadır.
Türkiye de bu alanda aşağıdaki firmalar faaliyet göstermektedirler.
Eminevim,
Birevim,
Fuzulev,
Benimevim,
Birikim evim
Destek evim
Finans evim
Hedef evim
Katılım evim
Kolay evim
Vizyon evim
Tasarruf evim
Burada maksat değişik gelir guruplarını biraraya getirerek tasarufla birbirlerine destek olmalarını sağlamaktır .Bu calışmalar ilk olarak 1990 yılarında başlamış ve bu günde devam etmektedir.
Asagıdaki yöntemlerle bu faaliyetler yapılmaktadır.
A-Kira yardımlı yöntem:
Noter çekili sırasına göre 40,60,80,100,120 kişilik havuzlar oluşturulup ,önce evini alan kişilerden taksitlere ilave olarak kira yardımı alarak bu işler devam etmektedir.
B- Çekilişiz yöntem;
Burada alıcı ödeme şartlarını ve ev alma tahakkuk tarihini kendi isteğine göre belirler.Ona göre peşinat ve para ödemesi yapar evini alır.
Sonuc:
Faizsiz Finans Sistemi ,yatırım ve tüketim için ekonomide çok önem tasımaktadır.
Faizsiz Bankacılık ve Tasarruf yöntemi ise son yıllarda ortaya cıkmıştır.Ekonomık krız zamanlarında ekonomide fon akışları için faydalı rol oynamıstır.
Yüksek gelir grupları istediği şekilde ev sahibi olabiliyor.Orta gelir grupları cesitli şekilde ve sahibi olma imkanı bulabiliyor.Alt gelir grupları ise, faizsiz tasarruf yöntemiyle ev sahibi olabiliyor.
Bu sistem aynı zamanda sosyal adalet acısından uygun alternatifler üretmektedir.
Türkiye de Faizsiz Finans meselesi daha ciddi olarak gündeme getirilmeli, ticaret hayatı basın bilim çevreleri ve devlet nezdinde bu iş değerlendirilmeli, ekonomimize faydalarını artırmak noktasında gayret gösterilmelidir.