Bilim adamları son günlerde onbinlerce insana bulaşan ve 2000'den fazla insanı öldüren yeni bir virüs hakkında endişelerini belirttiler.
Peki nedir bu Corona? Aralık ayında Çin'in Wuhan şehrinde ortaya çıkan virüs, soğuk algınlığından, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve
Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS-CoV) hastalıklarına sebep olan büyük bir virüs ailesindendir.
Bu virüsü Dünya Sağlık Örgütü COVID-19 diye adlandırılmıştır. İnsandan insana yayılabilen bir solunum yolu hastalığına neden olmaktadır.
Corona virüsler hayvanlardan insanlara bulaşarak hastalık yapmaktadırlar. SARS-CoV misk kedilerinden, MERS-CoV tek hörgüçlü develerden insanlara
bulaştığı ortaya çıkmıştır. Henüz insanlara bulaşmamış, ancak hayvanlarda bulunan birçok Corona virüs mevcuttur.
Dünya Sağlık Örgütü 31 Aralık 2019'da, Çin'de etyolojisi bilinmeyen zatüree vakası bildirmiş, 7 Ocak 2020'de etkenin daha önce insanlarda
tespit edilmemiş yeni bir Corona Virüs ( 2019-nCov ) olduğunu bildirmiştir. Corona Latince taç anlamına gelmekte,"taçlı virüs" adı verilmektedir.
Corona virüsler insan, yarasa, kedi, köpek, kemirgenler ve kanatlılarda bulunabilmektedir. ( evcil ve yabani hayvanlarda görülebilmektedir) İnsanlarda
solunum sisteminde, barsak sisteminde, karaciğerde, böbreklerde ve sinir sisteminde hastalıklara yol açmaktadır. Corona virüsün öldürme yüzdesi %2,
SARS-CoV'in %11, MERS-CoV'in % 35-50 civarındadır.
Dünya Sağlık Örgütü, Corona virüs salgınını " Birincil Kamu Düşmanı olarak görülmelidir" şeklinde ifade etmiştir. Sağlık sistemi güçsüz
ülkelerde ( en az 30 ülke )
virüsü tespit etmek ve kontrol altına almanın zor olabileceği belirtilmiştir. Bir yetkili " Dürüst olmak gerekirse, bu virüs siyasi, ekonomik ve sosyal kargaşa
yaratmada her türlü terörist saldırıdan güçlüdür " şeklinde değerlendirme yapmıştır.
İlk hastalarda ateş, solunum güçlüğü ve akciğer filminde zatüree gölgeleri görülmüş. Ölüm vakaları genellikle ileri yaşlardaki bireylerde ya da başka
bir hastalığı da bulunanlarda olmuştur.
COVID-19'un kaynağı tam bilinmemekle birlikte " Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında " yasadışı satılan vahşi hayvanlar olduğu sanılmaktadır.
Virüs; hastaların öksürme, hapşırma yoluyla ortaya saçtıkları damlacıklarla ya da hastaların çeşitli yüzeylere bulaştırdığı virüslerle ( göz, ağız burun
içine temasla ) insanlara geçer. Şikayeti olmayanlarda virüs solunum yollarında bulunur, asıl bulaştırıcılığı hastalar ( şikayeti olanlar ) yapar. Virüs alındıktan
sonra şikayetlerin başlaması 2.1 gün ila 11.1 gün sonrası olduğu bildirilmiştir. Bu sürenin 14 güne kadar uzayabileceği düşünülmektedir.
Bu virüsler genel olarak dış ortama dayanıklı değildirler. Ancak COVID-19'un bulaştırıcılık süresi ve dış ortam dayanıklılığı bilinmemektedir. Bu bilinmeyen de tedirginlik yaratmaktadır.
Şikayetler
Enfeksiyonun yaygın belirtisi solunum sistemi bulguları, ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Daha ciddi vakalarda zatüree, ağır solunum yolu enfeksiyonu,
böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilir.
Bakım ve tedavi
COVID-19'a karşı etkili virüs öldürücü bulunmamaktadır. Dolayısıyla uygulanacak tedavi, direnç sistemini destekleyecek niteliktedir.
İkincil enfeksiyonları ve komplikasyonları önleme bağlamında destek tedavi önemlidir. Solunum sıkıntısı çekenlere ek olarak oksijen verilmelidir.
Şok bulgusu olmadığı sürece hastalara sıvı tedavisi dikkatli uygulanmalıdır.
Önleyici antibiyotikler, virüs öldürücüleri ve mantar ilaçları verilebilir.
Hastada mikrobik bir yayılım ( mikrobun kana karışması ) başlamışsa hızla antibiyotik tedavisine geçilmelidir.
Bugün için COVID-19'a karşı aşı bulunmamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü en erken ilk aşının denemelerine 3 veya 4 ayda başlanabileceğini,
başarılı olunursa 12 veya 18 ayda aşının kullanılabileceğini belirtmektedir.
Hastalık bulunan ülkelere gidecek olanlara öneriler:
Çin'in Wuhan kentine gidilmemeli
Vakaların görüldüğü diğer bölgelere gidilecekse; hastalardan kaçınılmalı/ en az 1 metre mesafe ile görüşülmeli
Hastaların yoğun bulunduğu hastanelere gidilmemeli / gidilecekse hastalarla temas kurmamalı, 1 metre mesafeye dikkat etmeli
Gıda güvenliğine dikkat edilmeli / çiğ süt ve hayvansal gıdalar tüketilmemeli/ çiğ tüketmek gerekirse iyice yıkanmalı sonrasında tüketilmeli
Yabani ve evcil hayvanlarla temastan kaçınılmalı ( canlı veya ölü ).
En dikkat edilecek ise EL TEMİZLİĞİDİR. Eller en az 20 saniye sabun ve su ile yıkanmalı veya alkol bazlı el dezenfektanları kullanılmalıdır.
Çin verilerine göre 14 Şubat 2020 Cuma günü 5.090 vaka, 16 Şubat Pazar günü 2.641 vaka, yazıyı kaleme aldığım tarih olan 17 Şubat günü ise 2.009 yeni
vaka sayısı bildirilmiş olup azaldığı görülmektedir. 19 Şubat 2020 tarihinde Çin'de ölenlerin sayısı 2005'e yükselmiştir. Yaklaşık 75.000 hasta vaka bildirilmiştir. Bu tarih itibariyle 25 ülkede 903 vaka tespit edilmiştir.
Sizlere böyle karmaşık yapılı virüslerden, sağlık sorunlarından emin şekilde ve huzurla geçireceğiniz, bahara müjdelerle gireceğiniz günler dileklerimle. Kalın
sağlıcakla dostlar...
