Hiç unutmam şirin bir Karadeniz köyündeki o manzarayı...
1985'li yıllardı. Eşimle o şirin köyde olan ablamı ziyarete gidiyorduk. Yağan yağmurların tahrip ettiği yol, ancak yürümeye uygundu. Araç gidemiyordu. Epeyce bir yürüdük.
Yol, yokuşlu bir hâl almıştı. Yavaş yavaş çıkarken, biraz ileride bir ot yığınının yavaşça hareket ettiğini fark ettim. Biraz daha yaklaşınca gördüğüm şey ise farklıydı: Meğer yerlere kadar otların taştığı bir sepet, onu taşıyan kadının omuzlarında ağır ağır yokuşu tırmanıyordu. Kadının arkasında ise orta yaşın biraz üzerinde bir adam, elleri arkasında bağlı bir şekilde yürüyordu. Daha dikkatli bakınca, ot yığınının olduğu sepetin üstünde bir ceket gözüme ilişti. Belli ki, o ceket, kadının arkasında yürüyen o adama aitti.
Epey bir yürüdükten sonra ablamın yanına ulaşabildik. Selam ve hoşsohbet faslının ardından, "Abla... Bak, şu aşağıdan gelenleri görüyor musun?" diye sordum ve omuzlarında sepet taşıyan kadın ile arkasında yürüyen adamı işaret ettim. Ablam, "Evet, tanıyorum" dedi. "Onlar bizim komşumuz" diye de ekledi. Ablama dönüp, "Peki, ablam... O kadın, sırtında kocaman bir sepetle ot taşıyor, ardında da ceketini bile kadına yüklemiş bir adam elleri arkasında çıkıyor. Nasıl iş bu?" diye sordum. Ablamın söyledikleri ise beni oldukça irkiltti:
"İşte oğlum, bizim halimiz bu... O adam var ya? Hani, elleri arkasında bağlı olan? Köyümüzün en eğitimlisidir... Köy okulumuzun müdürüdür o adam... Ben daha ne diyeyim sana?"
Gözlerimde canlanan bu kısacık anının ardından şimdi size soruyorum: "Dünya Kadınlar Günü mü, yoksa Erkekler Günü mü?"... Yalanın gözü çıksın...
8 Mart Dünya Kadınlar Günü, malumunuzdur, New York'lu dokuma işçisi kadınların hak arama savaşlarının simge günü... Çalışma saatlerinin yükseltilmesini isteyen binlerce kadın arasından yüzlercesinin canından olduğu trajik bir gün... Yıl kaç? 1857...
Amerikalı kadınların hak arama çilesi bütün kadınların çilesi olarak sürdüğünden 1910 yılında toplanan "İkinci Sosyalist Kadınlar Kongresi"nde 8 Mart tarihi "Emekçi Kadınlar Günü" olarak kabul edilmiş. Peki, edilmiş de ne olmuş? Aradan geçen bunca yıla rağmen ne değişmiş? Şimdi bu, "Ördek kasap, aynı hesap" kabilinden değil mi? Toplu kadın kıyımları, istismarlar, beden üzerinden ticaretler süregelmiyor mu? Üstelik bunların ilerleme hızı, gelişmiş ülkelerde de az gelişmiş ülkelerde de aynı değil mi?
Aradan bunca yıl geçmesine rağmen Kadınlar Günü’nün kutlanma ihtiyacı sürüyor. Sürmesi bir yana, kutlama ihtiyacı daha geniş kitlelere yayılıyor. Dünya Kadınlar Günü niçin bu kadar iştahla ve albenili törenlerle kutlanıyor? Görünen manzara şu: Kutlamalar fantastik bir havaya büründürülüyor. Kutlayan memnun, onu alkışlayan da memnun ancak bir dahaki kutlamaya kadar zihin labirentimizde değişen pek bir şey de olmuyor. "Kadına daha çok özgürlük, daha iyi bir yaşam" diyoruz ama netice değişmiyor. Ablamın köyündeki kadın hâlâ ot sepetini sırtında taşıyor. Kocası da arkasından kös kös yürüyor. Kentteki beyaz yakalı kadın da 'görece özgür ve modern' görünse bile mantalite bakımından köyde ot sepetini sırtında taşıyan kadından farkı olmayan bir yaşam sürdürüyor.
Durum o ki, kadının durumu her yerde aynı... Çarpıcı bir yaşanmışlıktır, hatırlatmak isterim: Bangladeş'te kadının yüzüne asit dökmek o kadar yaygındır ki, yasa koyucular yalnızca bu iş için yasalara madde eklemek zorunda kalmışlardır. Anlatabildim mi?
Diğer yandan ise tüketim ekonomisi, bu Kadınlar Gününü allayıp-pullayıp, günler öncesinden pazarlayarak, işi daha da vahim bir boyuta taşıyor. Böylesi özel bir gün, Nişantaşı'ndaki lüks bir mağazadan ayakkabı, çanta, takı satın almaya (!) indirgeniyor. O hediyeleri verdiği sevgilisini eşini, kızını aylarca tekme tokat döven/aşağılayan; ancak 8 Mart gediğinde de kutlama yapan erkeklere ne denir ki? Öte yandan bu hediyeleri alıp gülümseyen ancak diğer günlerdeki şiddete da ısrarla katlanmayı tercih eden kadınlar için ne söylenebilir? İnanın söz bitiyor, dil lâl oluyor bu noktadan sonra...
8 Mart'ı 8 Mart yapan emekçi kadınlar eğer hâlâ o çantaların, ayakkabıların, takıların üretildiği yerlerde ve 1857'li yılların şartlarında çalışıyorsa, varın siz düşünün ötesini... "Yaşasın Dünya Emekçi Kadınlar Günü" diye reklam veren işveren erkeklerin içi şu halde 'rahat' olabilir mi?
Ülkemiz şartlarında kadının konumu ne yazık ki, dünya kadınından hiç de farklı değil... Eğitimli ya da eğitimsiz kadının durumu -ne yazık ki- her yerde aynı... Kentli ya da köylü fark etmiyor; kadının durumu üç aşağı beş yukarı hep aynı... Eğer konu kadınsa, sosyal statüsü de sonucu etkilemiyor: Anne, eş, sevgili ya da çocuk; her ne olursa olsun kadın, bir noktadan sonra Şairin de dediği gibi "Soframızdaki yeri, öküzümüzden sonra gelen" seviyesine düşürülüyor. Pek, düşüren kim? Kendi kendimize bir soralım mı?
"Ana gibi yâr, Bağdat gibi diyar olmaz" diyoruz ama Bağdat'ı bombalayanlar analarımızı öldürüyorlar; sessiz kalıyoruz...
"Babamın bir atı olsa binse de gelse, annemin yelkeni olsa açsa da gelse" diyoruz ama bayramlarda-seyranlarda anamızı unutup, sahil kenarlarında tatile gidiyoruz...
"Yâr, yâr seni kara saplı bıçak gibi sineme sapladılar" diyor, tumturaklı aşk şiirleri okuyoruz ama o bıçağı yârimizin sinesine gözümüzü bile kırpmadan saplayıveriyoruz...
"Hazreti Peygamberimiz, cennet annelerin ayağının altındadır buyurmuş" diyoruz ama 'anne' olan kadınlara etmediğimiz hakareti bırakmıyoruz...
Kadın hakları ve kadınların çalışma şartlarıyla ilgili yapılan bunca toplantı, hiçbir şey ifade etmiyor. Konuşulan ve yazılanların hiçbirisi algımızdaki 'kadın' gerçeğini değiştirmeye yetmiyor. 1910 yılından beridir hâlâ 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü'nü kutluyoruz. Oysa kadınlar hemen her gün şiddete uğramaya devam ediyor. Aradan yüz yıldan fazla bir zaman geçmesine rağmen bugün hâlâ insani olmayan koşullarda yaşam mücadelesi veriyor. Hâlâ o şirin Karadeniz köyündeki kadın, sırtına yüklenen ot sepetini taşıyor ve sepetin üstündeki ceketin sahibi ise arkasına bağladığı elleriyle 'içi rahat' bir şekilde kadının ardında yürümeye devam ediyor. Hâlâ kentte yaşayan beyaz yakalı kadın, 8 Mart'ta Nişantaşı'ndan gelecek hediyeyi, ters giden bir şeyleri düzeltecek umuduyla ve heyecanla bekliyor.
8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar günü kutlanıyor ama radyodaki sanatçı da usul usul bir şarkı mırıldanıyor:
"Uyu bebeğim uyu..."
