16 Nisan 2017 günü, "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi" için yapılacak olan halk oylamasında nasıl oy kullanacaksınız?
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi...
MADDE 1: YARGININ BAĞIMSIZLIĞINI VE TARAFSIZLIĞINI HÜKME BAĞLIYOR
7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 9 uncu maddesine
“bağımsız” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve tarafsız” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 2. MİLLETVEKİLİ SAYISINI 550’DEN 600’E ÇIKARIYOR
2709 sayılı Kanunun 75 inci maddesinde yer alan “beşyüzelli” ibaresi “altıyüz” şeklinde
değiştirilmiştir.
MADDE 3: SEÇİLME YAŞINI 25’TEN 18’E İNDİRİYOR
2709 sayılı Kanunun 76 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Yirmibeş” ibaresi “Onsekiz” şeklinde, ikinci fıkrasında yer alan “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar,” ibaresi “askerlikle ilişiği olanlar,” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 4: TBMM VE CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ 4 YILDA BİRDEN 5 YILDA BİRE ÇIKIYOR VE AYNI GÜN YAPILIYOR.
CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNDE İKİ TURLU SİSTEM UYGULANIYOR.
2709 sayılı Kanunun 77’nci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
C. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi
MADDE 77- Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir.
Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde 101inci maddedeki usule göre ikinci oylama yapılır.
MADDE 5: MECLİSİN VERDİĞİ GÜVENOYUNU BİZZAT MİLLET VERİYOR
MİLLET CUMHURBAŞKANI’NI DOĞRUDAN SEÇTİĞİ İÇİN, KURULACAK HÜKÜMETE DE 5 YILLIĞINA GÜVENOYU VERMİŞ OLUYOR
2709 sayılı Kanunun 87’nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
MADDE 87- Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.
MADDE 6: MECLİSİN DENETİM YETKİSİ GÜÇLENİYOR. MECLİS DENETLEMESİ “MECLİS ARAŞTIRMASI”, “GENEL GÖRÜŞME” VE “YAZILI SORU” İLE YAPILIYOR
CUMHURBAŞKANI VE HÜKÜMET ÜYELERİ İÇİN MECLİS SORUŞTURMASI DAHA KAPSAMLI HALE GETİRİLİYOR
YAZILI SORUYA 15 GÜN İÇİNDE CEVAP VERİLMESİ MECBURİYETİ GETİRİLİYOR
2709 sayılı Kanunun 98 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve kenar başlığı metinden çıkarılmıştır.
MADDE 98- Türkiye Büyük Millet Meclisi; meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır.
Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir.
Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir.
Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında 106 ncı maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir.
Yazılı soru; yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin,
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir.
Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve
kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.
MADDE 7: CUMHURBAŞKANI’NIN ADAYLIK VE SEÇİM ŞARTLARI TANIMLANIYOR
"CUMHURBAŞKANI SEÇİLENİN, VARSA PARTİSİ İLE İLİŞİĞİ KESİLİR” HÜKMÜ KALKIYOR
CUMHURBAŞKANI SİYASİ PARTİ ÜYESİ OLABİLİYOR
CUMHURBAŞKANLIĞI SÜRESİ 2 DÖNEMLE, YANİ EN FAZLA 10 YILLA SINIRLANDIRILIYOR
CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNDE PARTİLER İÇİN ADAY GÖSTERME ŞARTLARI GENİŞLETİLİP
KOLAYLAŞTIRILIYOR
VATANDAŞLAR DA (100 BİN İMZA İLE) CUMHURBAŞKANI ADAYI GÖSTEREBİLİYOR
2709 sayılı Kanunun 101 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
A. Adaylık ve seçimi
MADDE 101-Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.
Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir.
Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir.
Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir.
Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut
Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.
MADDE 8: YÖNETİMDE ÇİFT BAŞLILIK ORTADAN KALKIYOR
CUMHURBAŞKANI İLE BAŞBAKAN’IN YETKİLERİ BİRLEŞTİRİLİYOR
CUMHURBAŞKANI YÜRÜTMENİN BAŞI OLUYOR
CUMHURBAŞKANI, YARDIMCILARINI VE BAKANLARI ATAMA VE GÖREVDEN ALMA YETKİSİNE KAVUŞUYOR
ÜST DÜZEY KAMU YÖNETİCİLERİNİ ATAMA VE GÖREVDEN ALMA YETKİSİNE KAVUŞUYOR
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ ÇIKARMA HAKKI KAZANIYOR
2709 sayılı Kanunun 104 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
MADDE 104- Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.
Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapar.
Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.
Kanunları yayımlar.
Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir.
Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin
Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar.
Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.
Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder.
Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir.
Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.
Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.
Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.
Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.
Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.
MADDE 9: CUMHURBAŞKANI “YETKİLİ AMA SORUMSUZ” OLMAKTAN ÇIKIYOR
DENETİM VE CEZAİ SORUMLULUK GELİYOR
CUMHURBAŞKANI SORUŞTURULABİLİYOR VE GEREK GÖRÜLÜRSE YÜCE DİVAN’A YOLLANIYOR
SORUŞTURMA AÇILAN CUMHURBAŞKANI ERKEN SEÇİM KARARI ALAMIYOR
YÜCE DİVAN’DA MAHKUM OLURSA, CUMHURBAŞKANLIĞI GÖREVİ SONA ERİYOR
2709 sayılı Kanunun 105 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
E. Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu
MADDE 105- Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir.
Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir.
Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır. Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis Başkanlığına sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona bir aylık yeni ve kesin bir süre verilir.
Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından itibaren on gün içinde Genel Kurulda görüşülür. Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir. Yüce Divan yargılaması üç ay içinde tamamlanır, bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere üç aylık ek süre verilir, yargılama bu sürede kesin olarak tamamlanır.
Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçim kararı alamaz.
Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona erer.
Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanır.
MADDE 10: HÜKÜMETİ CUMHURBAŞKANI KURUYOR
CUMHURBAŞKANI, BİR VEYA DAHA FAZLA CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI ATAYABİLİYOR
CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARA DENETİM VE CEZAİ SORUMLULUK GETİRİLİYOR
YASAMAYLA YÜRÜTME AYRILDIĞI İÇİN, BAKAN OLARAK ATANAN MİLLETVEKİLİNİN TBMM’DEKİ VEKİLLİĞİ DÜŞÜYOR
2709 sayılı Kanunun 106 ncı maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
F. Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve bakanlar.
MADDE 106- Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.
